ความหมายของการประเมินโครงการ
ได้รับการตรวจสอบ วิเคราะห์อย่างละเอียดจากผู้บริหารและผู้ประเมินว่าสามารถนำไปปฏิบัติได้โดยใช้
ทรัพยากรที่กำหนดไว้อย่างคุ้มค่า เหมาะสมและเกิดประโยชน์สูงสุดบรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ นอกจากนี้
ทำให้ผู้บริหารทราบถึงอุปสรรคข้อดีข้อเสียความเป็นไปได้ และตัดสินใจว่าจะดำเนินการต่อหรือยุติโครงการ
กระบวนการประเมินโครงการ
1. วิเคราะห์โครงการที่จะประเมิน
2. ระบุหลักการและเหตุผลของการประเมิน
3. กำหนดวัตถุประสงค์ของการประเมิน
4. กำหนดขอบเขตของการประเมิน
5. ศึกษาแนวคิดและรูปแบบการประเมิน
6. ออกแบบการประเมิน
7. พัฒนาเครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูลในการประเมิน
8. เก็บรวบรวมข้อมูล
9. วิเคราะห์ข้อมูล
10. รายงานผลการประเมิน
รูปแบบของการประเมินโครงการ
จากแนวคิดและทฤษฎีต่าง ๆ นักประเมินหลายท่านได้พยายามเสนอรูปแบบการประเมินโครงการ
ไว้หลายลักษณะ แต่ละรูปแบบมีแนวคิด ทฤษฎี และหลักเหตุผลของการพัฒนาโดยเฉพาะมีความเชื่อและ
ปรัชญาส่วนบุคคลที่แตกต่างกันไป ที่สำคัญคือรูปแบบแต่ละรูปแบบที่นำเสนอมีวัตถุประสงค์เฉพาะ
ของการใช้ในการประเมินที่แตกต่างกันนอกจากนั้นรูปแบบต่าง ๆ ล้วนมีจุดเด่นจุดด้อยและมีข้อจำกัด
ในการนำไปใช้ในที่ไม่เหมือนกัน ดังนั้นในทางปฏิบัติแล้ว การประเมินโครงการใด ๆ จึงไม่ควรจำกัด
ให้ใช้รูปแบบใดรูปแบบหนึ่งเท่านั้น แต่ต้องพิจารณาถึงสภาวะแวดล้อมและวัตถุประสงค์ของการ
ประเมินโครงการ ตลอดจนองค์ประกอบอื่น ๆ ที่เอื้ออำนวยต่อการใช้รูปแบบนั้น รวมทั้งอรรถประโยชน์
ที่จะได้จากการใช้รูปแบบนั้น ๆ เป็นส่วนสำคัญด้วย นักประเมินที่มีประสบการณ์จึงไม่ควรยึดติดรูปแบบใด
รูปแบบหนึ่ง แต่จะต้องรู้จักเลือกประยุกต์ใช้รูปแบบต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพ
ของการประเมินสูงสุดในที่นี้จะนำเสนอรูปแบบดังนี้
การประเมินโครงการ หมายถึงกระบวนการรวบรวมข้อมูล ที่ได้จากการศึกษาหาข้อมูล
อย่างเป็นระบบแล้วนำผลการศึกษาหรือผลการประเมินมาตัดสินคุณค่าของการดำเนินการ โดยอาศัย
ผู้เชี่ยวชาญด้านการประเมินโครงการ เพื่อให้ได้ข้อสนเทศที่เป็นประโยชน์ต่อการพิจารณาตัดสินใจ
ในการเลือกแนวทางดำเนินการที่มีความเหมาะสมและสามารถนำมาพัฒนาโครงการอื่น ๆ ได้เป็นอย่างดี
และการประเมินโครงการอาจจะเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การวิจัยโครงการ
ความสำคัญของการประเมินโครงการ
การประเมินโครงการช่วยทำให้กำหนดวัตถุประสงค์เป้าหมายและมาตรการตลอดทั้งวิธีการประเมินได้รับการตรวจสอบ วิเคราะห์อย่างละเอียดจากผู้บริหารและผู้ประเมินว่าสามารถนำไปปฏิบัติได้โดยใช้
ทรัพยากรที่กำหนดไว้อย่างคุ้มค่า เหมาะสมและเกิดประโยชน์สูงสุดบรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ นอกจากนี้
ทำให้ผู้บริหารทราบถึงอุปสรรคข้อดีข้อเสียความเป็นไปได้ และตัดสินใจว่าจะดำเนินการต่อหรือยุติโครงการ
กระบวนการประเมินโครงการ
1. วิเคราะห์โครงการที่จะประเมิน
2. ระบุหลักการและเหตุผลของการประเมิน
3. กำหนดวัตถุประสงค์ของการประเมิน
4. กำหนดขอบเขตของการประเมิน
5. ศึกษาแนวคิดและรูปแบบการประเมิน
6. ออกแบบการประเมิน
7. พัฒนาเครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูลในการประเมิน
8. เก็บรวบรวมข้อมูล
9. วิเคราะห์ข้อมูล
10. รายงานผลการประเมิน
จากแนวคิดและทฤษฎีต่าง ๆ นักประเมินหลายท่านได้พยายามเสนอรูปแบบการประเมินโครงการ
ไว้หลายลักษณะ แต่ละรูปแบบมีแนวคิด ทฤษฎี และหลักเหตุผลของการพัฒนาโดยเฉพาะมีความเชื่อและ
ปรัชญาส่วนบุคคลที่แตกต่างกันไป ที่สำคัญคือรูปแบบแต่ละรูปแบบที่นำเสนอมีวัตถุประสงค์เฉพาะ
ของการใช้ในการประเมินที่แตกต่างกันนอกจากนั้นรูปแบบต่าง ๆ ล้วนมีจุดเด่นจุดด้อยและมีข้อจำกัด
ในการนำไปใช้ในที่ไม่เหมือนกัน ดังนั้นในทางปฏิบัติแล้ว การประเมินโครงการใด ๆ จึงไม่ควรจำกัด
ให้ใช้รูปแบบใดรูปแบบหนึ่งเท่านั้น แต่ต้องพิจารณาถึงสภาวะแวดล้อมและวัตถุประสงค์ของการ
ประเมินโครงการ ตลอดจนองค์ประกอบอื่น ๆ ที่เอื้ออำนวยต่อการใช้รูปแบบนั้น รวมทั้งอรรถประโยชน์
ที่จะได้จากการใช้รูปแบบนั้น ๆ เป็นส่วนสำคัญด้วย นักประเมินที่มีประสบการณ์จึงไม่ควรยึดติดรูปแบบใด
รูปแบบหนึ่ง แต่จะต้องรู้จักเลือกประยุกต์ใช้รูปแบบต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพ
ของการประเมินสูงสุดในที่นี้จะนำเสนอรูปแบบดังนี้
1. รูปแบบการประเมินที่เน้นวัตถุประสงค์ (Objective – based model) เป็นรูปแบบ
การประเมินที่ตรวจสอบว่าผลที่เกิดจากโครงการนั้นเป็นไปตามวัตถุประสงค์หรือไม่ ได้แก่
รูปแบบการประเมินของไทเลอร์ รูปแบบการประเมินของครอนบาค และรูปแบบการประเมิน
ของเคิร์กแพททริก
2. รูปแบบการประเมินที่เน้นการตัดสินคุณค่า (judg mental evaluation model) เป็นรูปแบบ
ที่มีจุดมุ่งหมาย เพื่อรวบรวมสารสนเทศเพื่อกำหนดและวินิจฉัยคุณค่าของโครงการ ได้แก่ รูปแบบ
การประเมินของสเตค รูปแบบการประเมินของสคริฟเวน และรูปแบบการประเมินของโพรวัส
ที่มีจุดมุ่งหมาย เพื่อรวบรวมสารสนเทศเพื่อกำหนดและวินิจฉัยคุณค่าของโครงการ ได้แก่ รูปแบบ
การประเมินของสเตค รูปแบบการประเมินของสคริฟเวน และรูปแบบการประเมินของโพรวัส
3. รูปแบบการประเมินเพื่อตัดสินใจ เป็นรูปแบบการประเมินที่มุ่งผลิตสารสนเทศเพื่อช่วยผู้บริหาร
ในการตัดสินใจเลือกทางเลือกต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม ได้แก่ รูปแบบการประเมินของสตัฟเพิลบีม
รูปแบบการประเมินของอัลคิน
ประโยชน์ของการประเมินโครงการ
1. ช่วยอธิบายหรือกำหนดวัตถุประสงค์และมาตรฐานของงานได้ชัดเจนขึ้น
2. ช่วยให้แผนงานในระดับสูงบรรลุวัตถุประสงค์
3. เป็นแนวทางในการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นอันเนื่องมาจากโครงการนั้น
4. ช่วยให้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์เต็มที่
5. ช่วยในการควบคุมคุณภาพของงาน
6. ช่วยสร้างขวัญและกำลังใจให้ผู้ปฏิบัติงานตามโครงการ
บรรณานุกรม
สมคิด พรมจุ้ย (2552)เทคนิคการประเมินโครงการ พิมพ์ครั้งที่ 6 นนทบุรี จตุพรดีไซน์
สำราญ มีแจ้ง (2544)การประเมินโครงการทางการศึกษา กรุงเทพมหานคร
นิชินแอเวอร์ไทวิ่งกรุ๊ฟ
ประโยชน์ของการประเมินโครงการ
1. ช่วยอธิบายหรือกำหนดวัตถุประสงค์และมาตรฐานของงานได้ชัดเจนขึ้น
2. ช่วยให้แผนงานในระดับสูงบรรลุวัตถุประสงค์
3. เป็นแนวทางในการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นอันเนื่องมาจากโครงการนั้น
4. ช่วยให้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์เต็มที่
5. ช่วยในการควบคุมคุณภาพของงาน
6. ช่วยสร้างขวัญและกำลังใจให้ผู้ปฏิบัติงานตามโครงการ
บรรณานุกรม
สมคิด พรมจุ้ย (2552)เทคนิคการประเมินโครงการ พิมพ์ครั้งที่ 6 นนทบุรี จตุพรดีไซน์
สำราญ มีแจ้ง (2544)การประเมินโครงการทางการศึกษา กรุงเทพมหานคร
นิชินแอเวอร์ไทวิ่งกรุ๊ฟ